استراتژی دریایی یکی از مهم ترین ابعاد استراتژی ملی قدرت های بزرگ به حساب می آید. این مساله اگرچه با تحول ماهوی قدرت در سیاست جهانی، اهمیتی را که آلفرد ماهان در «تاثیر و نفوذ قدرت دریایی در تاریخ» مطرح کرده بود را از دست داده است اما در دو دهه اخیر مجددا به عرصه رقابت ژئوپلیتیک قدرت های بزرگ بازگشته است. در این میان، حوزه ایندوپاسفیک و شکل گیری گروه بندی های جدیدی مانند کواد و آکوس در آن را می توان نقطه عزیمت جدیدی در بازی قدرت های جهانی دانست. در این راستا، این مقاله به این سوال اصلی پرداخته است که حوزه ایندوپاسفیک چه جایگاهی در معادلات ژئوپلیتیک قدرت های دریایی با تاکید بر گروه بندی های کواد و آکوس دارد؟ یافته های این پژوهش که به روش توصیفی- تحلیلی صورت گرفته نشان دهنده انتقال تدریجی مرکز ثقل اقتصاد و سیاست جهانی از اقیانوس اطلس به اقیانوس هند-آرام است که در پرتو ائتلاف بندی های نظامی و امنیتی جدید به تشدید رقابت و تنش میان قدرت های بزرگ دریایی منجر خواهد شد.

پس از فروپاشی شوروی (سابق)، ساختار ژئوپلیتیکی کشورهای حوزه دریای خزر متحول شده است. در این میان هر یک از کشورهای این حوزه، از لحاظ ژئوپلیتیکی اهمیت خاصی پیدا کرده اند. دو کشور ایران و روسیه به دلیل قدمت تاریخی از ثبات ژئوپلیتیکی برخوردارند اما سه جمهوری تازه استقلال یافته یعنی قزاقستان، ترکمنستان و آذربایجان برای استمرار و استقلال، استراتژی برقراری روابط با قدرت های فرامنطقه ای را در پیش گرفته اند. بنابراین این کشورها علی رغم دارا بودن ژئوپلیتیک مشترک دارای نگرش های متفاوت می باشند. بر این اساس سوال اصلی در این مقاله این است که :(عوامل تاثیرگذار بر تحولات ژئوپلیتیک کشورهای حوزه دریای خزر کدامند؟) به نظر می رسد موقعیت ژئوپلیتیکی جدید حوزه دریای خزر ناشی از عواملی چون ملیت، جمعیت، اقتصاد و غیره بوده است. هدف از ارایه مقاله، بررسی ساختار ژئوپلیتیکی کشورهای حوزه دریای خزر بخصوص جمهوری اسلامی ایران می باشد.

مقدمه: خوشه بندی مفاهیم و شناسایی حوزه های جدید مطالعاتی، از جمله کاربردهای جدید مطالعات ترسیم ساختار علم می باشد. پژوهش حاضر با هدف تحلیل هم واژگانی و بررسی ساختار فکری دانش در تحقیقات حوزه سردردهای ضربان دار انجام شد. روش بررسی: این پژوهش از نوع علم سنجی بود و در آن از فنون تحلیل هم رخدادی واژگان و تحلیل شبکه اجتماعی استفاده گردید. جامعه آماری مطالعه را تمامی تولیدات علمی حوزه سردردهای ضربان دار نمایه شده در پایگاه Web of Science در بازه زمانی سال های 2005 تا 2017 تشکیل داد. تولیدات علمی تحقیق حاضر، 35050 رکورد بود. به منظور تحلیل هم واژگانی، 41037 کلید واژه استخراج شد. پس از یکسان سازی، ماتریس هم واژگانی تهیه گردید و با استفاده از روش تحلیل خوشه ای مورد تحلیل قرار گرفت. یافته ها: از نظر فراوانی، کلید واژه «میگرن»، بیشترین فراوانی را داشت. یافته های مربوط به خوشه بندی سلسله مراتبی به روش Ward نیز منجر به شکل گیری 9 خوشه در این حوزه گردید. «فشار خون درون جمجمه»، «سردرد و درمان»، «تحریک عصبی و سردرد» و «آسیب تروماتیک مغز» خوشه های اصلی را تشکیل داد. تراکم و مرکزیت رتبه خوشه های حاصل از تحلیل هم واژگانی نشان داد که خوشه «سرگیجه» بیشترین مرکزیت رتبه و خوشه «اضطراب» بیشترین مقدار تراکم را داشت. نتیجه گیری: با استفاده از تحلیل هم رخدادی واژگان، به خوبی می توان ساختار علمی یک حوزه را مشخص نمود. با توجه به فراوانی کلید واژه ها و خوشه های به دست آمده از نمودار راهبردی، مشخص گردید که زمینه های موضوعی «تحمل پذیری» و «تحریک عصبی و سردرد»، مهم ترین زمینه های نوظهور در این حوزه می باشند.

در عصرامام رضا(ع) اداره امور و راهبری نظام حکمرانی از شکل آرمانی آن در دوره های اولیه اسلام دور شده است و ناکارآمدی، بی تدبیری و فساد در ارکان خلافت عباسی و عرصه اجتماعی نمایان است. امام رضا(ع) در این شرایط و در دوره قبل از ولایتعهدی و نیز بویژه بعد از آن و در دوره مامون سعی در مقابله با این وضعیت داشتند. مهمترین راهبردی که امام رضا(ع) در مقابل این وضعیت در پیش گرفتند،تبیین وبیان ماهیت واقعی حکمرانی در نظام اسلامی است که با توجه به ویژگی های آن در ابعاد گوناگون ضمن کارآمدی، فساد نیز در جامعه کاهش و قابل کنترل خواهدبود. بنابراین سوال اصلی این مقاله این است که در اندیشه و سیره امام رضا(ع) فساد چگونه کنترل و از بین می رود؟یافته های این مقاله با استفاده از روش هرمنوتیک اسکینری و باتکیه برمنابع اسنادی وکتابخانه ای نشان می دهد که امام رضا(ع)با توجه به شرایط سیاسی و اجتماعی آن دوره و در تعامل با گروه های گوناگون برحکمرانی مطلوب اسلامی تاکید دارند که این نوع حکمرانی دارای بنیانی توحیدی می باشد و ساختارحکومتی آن بنحوی است که ماهیت وهدفی سعادت گرا دارد که در کنار آن مردم قرار دارند که در حوزه اجتماعی نقشی فعالانه دارد.از نظر ایشان این حکومت با چنین ساختار اجتماعی وماهیت سیاسی و بنیانی فرهنگی و اعتقادی ضمن کارآمدی زمینه را برای هرگونه فساد از بین می برد.

پژوهش حاضر با هدف تحلیل ساختار تولیدات علمی حوزه مدیریت آموزشی ایران صورتبندی شد. ماهیت این پژوهش کمی، از نوع علم سنجی بود. جامعه پژوهش، تمامی مقالات علمی اصیل فارسی نمایه شده در «پایگاه مجلات تخصصی نور»، «بانک اطلاعات نشریات کشور» و «مرکز اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی»، طی سال های 1377 تا 1399 بود. داده ها با بکارگیری سیاهه وارسی گردآوری شدند. به منظور تحلیل داده ها از شاخص های توصیفی، نرخ رشد، توزیع فراوانی و درصد فراوانی نسبی، با کمک نرم افزار اکسل استفاده شد. همچنین جهت ترسیم نقشه های هم تالیفی از نرم افزار پاژک، و برای تعیین مجلات هسته، از قانون پراکندگی یا توزیع بردفورد استفاده شد. بخشی از یافته ها نشان می دهند، پرتولید ترین نویسندگان، محمدرضا بهرنگی و حسن رضا زین آبادی، و پرتولیدترین موسسات، به ترتیب دانشگاه های خوارزمی و تهران، بودند. همچنین 9 مجله به عنوان مجلات هسته، شناسایی شدند که از بین آنها فصلنامه های «مدیریت مدرسه» و «رهیافتی نو در مدیریت آموزشی» پرتولیدترین بودند. لیکن بخش مهمی از یافته ها نشان می دهند که روند تولیدات علمی حوزه مدیریت آموزشی طی سال های بررسی شده، نرخ رشد مناسبی را تجربه نکرده است، و نوعی سامان نیافتگی در روند تولیدات علمی حوزه مدیریت آموزشی ایران کاملا مشهود است.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

مقدمه: خوشه بندی مفاهیم و شناسایی حوزه های جدید مطالعاتی، ازجمله کاربردهای مطالعات ترسیم ساختار علم می باشد. پژوهش حاضر باهدف تحلیل هم واژگانی و بررسی ساختار موضوعی تحقیقات حوزه انسان شناسی پزشکی انجام شد. روش بررسی: پژوهش حاضر با رویکرد علم سنجی به تحلیل محتوای متون با استفاده از روش هم رخدادی واژگان و تحلیل شبکه اجتماعی انجام شد. از راهبرد جستجوی Topic="Medical Anthropology" در پایگاه WOS درمجموع 1311 مدرک شناسایی شدند. تحلیل داده ها با استفاده از روش تحلیل خوشه ای و نمودار راهبردی انجام شده است. یافته ها: یافته های مربوط به خوشه بندی، منجر به شکل گیری هشت خوشه موضوعی شد: «انسان شناسی زیست پزشکی»، «ایدز و کوید 19 (اپیدمی ها)»، «انسان شناسی پزشکی با رویکرد معنویت»، «انسان شناسی پزشکی اقتصادی»، «پزشکی قومی»، «انسان شناسی پزشکی کاربردی»، «آموزش و فرهنگ سازی سلامت» و «انسان شناسی تولیدمثل». خوشه «ایدز و کوید 19 (اپیدمی ها)»، به عنوان خوشه با مرکزیت و تراکم بالا مشخص شد. نتیجه گیری: با استفاده از تحلیل هم واژگانی، به خوبی می توان ساختار علمی یک حوزه را مشخص نمود. با توجه به فراوانی کلیدواژه ها و خوشه های به دست آمده از نمودار راهبردی، مشخص شد که زمینه های موضوعی ایدز و کوید 19 (اپیدمی ها) مهم ترین زمینه های نوظهور در این حوزه می باشند.

هدف امروزه، با گسترش و همه گیری ویروس کرونا در سطح بین المللی، اینفودمیک نیز شیوع یافته است که جای تامل دارد. سازمان بهداشت جهانی به لزوم توجه به این حوزه اشاره کرده است. نقش اینفودمیک در واکسیناسیون نیز می تواند مهم باشد، بنابراین پژوهش حاضر به ترسیم نقشه علم نگاشتی اینفودمیک حوزه کووید-19 می پردازد. روش ها مطالعه حاضر از نوع کاربردی-علم سنجی است. داده ها از وبگاه علوم و پابمد استخراج شد. جامعه را تمامی مدارک تولیدشده در حوزه اینفودمیک (شامل اطلاعات اشتباه سهوی و عمدی و شایعات ایجادشده توسط رسانه ها، افراد و صفحات وب و غیره) ویروس کووید-19 که در بازه زمانی سال های 2019 الی 2022 تولید شده است، تشکیل می دهند. برای ترسیم ساختار علمی، از نرم افزار علم سنجی ویس ویویر بهره گرفته شد. یافته ها خروجی های پایگاه وب آو ساینس نشان داد که مقولات بهداشت حرفه ای و عمومی، مهم ترین مقولات مورد مطالعه و لوفتوس نویسنده ای بود که بیشترین تولیدات علمی را داشته است. کشورهای ایالات متحده امریکا، انگلیس و استرالیا رتبه اول تا سوم و ایران رتبه 33 جهان را به خود اختصاص داده است. نقشه علم نگاشتی حاصل از پایگاه ها نشان از هم رخدادهای دولت، واکسیناسیون و رسانه های اجتماعی به عنوان مهم ترین آیتم های تشکیل دهنده نقشه ها بود. نتیجه گیری برای کنترل اینفودمیک حوزه کووید-19 نیاز به سیاستگذاری در حوزه اطلاعات منتشرشده در شبکه های اجتماعی و نقش دولت ها در کنترل آن است. توجه به ارتباط اینفودمیک با نرخ واکسیناسیون از مهم ترین آیتم های مرتبط با اینفودمیک حوزه کووید-19 می باشد که نیازمند سیاستگذاری صحیح از سوی وزارت بهداشت در این حوزه است.

امروزه با گسترش خدمات وب معنایی نیاز موتورهای جست وجو به شبکه های مفهومی و هستی نگاری های دامنه جهت استنتاج و استدلال منطقی از پرسش های کاربران و همچنین، بازیابی بهینه (دقیق و مرتبط) رو به فزونی است. پژوهش حاضر از نوع کاربردی است و با هدف تحلیل ساختار شبکه مفاهیم حوزه امنیت اطلاعات انجام، و ساختار دامنه آن از طریق روش های ترکیبی هم رخدادی واژگان و تحلیل شبکه های اجتماعی کشف شد. جامعه آماری این پژوهش متشکل از 10227 مدرک علمی در حوزه امنیت اطلاعات اعم از کتاب ها، مقالات مجلات و مقالات همایش ها در سطح بین الملل و بر گرفته از پایگاه استنادی «اسکوپوس» و «وبگاه علوم» طی سال های 2013-2017 است. برای پیش پردازش کلید واژه ها و ابر برچسب ها از نرم افزار «زوترو»، جهت تطبیق آن ها با واژه نامه های امنیت اطلاعات و علوم کامپیوتر از نرم افزار «اکسل» و جهت مصورسازی و تحلیل شبکه های موضوعی از «وی اُاِس ویوِر» و «گفی» استفاده شده است. با بررسی 19648 کلید واژه و ابر برچسب، 207 کلیدواژه با توجه به آخرین نسخه واژه نامه امنیت اطلاعات استخراج شد. یافته های پژوهش نشان داد که این شبکه 14 خوشه دارد: 5 خوشه آن بالغ، 7 خوشه نیمه بالغ و 2 خوشه نابالغ هستند و به طور کلی، شبکه مفهومی حوزه امنیت اطلاعات از انسجام و تراکم خوبی برخوردار است. مفاهیم «امنیت» و «امنیت اطلاعات»، «سیستم های اطلاعاتی»، «حریم خصوصی»، «اطلاعات»، «ارتباطات از راه دور»، «رمز نگاری» و«رمز گذاری»، «احراز هویت»، «امنیت سایبری»، «شبکه»، «پردازش ابری»، «حملات ضد امنیتی»، «کنترل دسترسی ها»، «سیستم های تشخیص نفوذ»، «پروتکل های امنیت»، «ریسک»، «مدیریت ریسک و چارچوب های آن»، و «قرارداد ها و توافقات سطح دسترسی»، از مهم ترین مفاهیم این شبکه و دارای بالاترین میزان مرکزیت بینابینی در شبکه هستند. نحوه ارتباطات و پیوندهای درونی آن ها با­ همدیگر از نوع مستقیم است.